గ్రంథం: రసవాద సారస్వతం
రచయిత: చంద్రశేఖర దత్త
అధ్యాయం 15: రసయంత్రాల గూఢసిద్ధాంతము – రసవాదీయ ప్రయోగపీఠ నివేదన

శ్రీరసేశ్వరాయ నమః – యంత్రసిద్ధాంతసారము

“యంత్రం లేనిదే తంత్రం నిష్పలమవుతుంది; పీఠముల లేనిదే శక్తి ప్రవేశము జరగదు; వీటిద్వారా మాత్రమే రసాన్ని ఆవిర్భవింప చేయగలరు తంత్రసిద్ధులు.”

రసయంత్ర గర్భతత్వము

రసవాద ప్రయోగములు కేవలం మానవిక శ్రమలతోనే కాక, యంత్రచక్రాల, పీఠ నిర్మాణాల, మరియు గర్భభుత శక్తిసంబంధాల ద్వారా విజయవంతమవుతాయి. రసయంత్రం అనేది నిగూఢంగా రాసిన తాంత్రిక యంత్రమేగాక, ఆత్మశక్తిని రసద్రవ్యముతో అనుసంధానించే దివ్య సూత్రము.

ముఖ్యమైన రసయంత్రములు

1. తాపన యంత్రము (Heating Crucible Unit)

గజపుటముల ద్వారా ఉష్ణాన్ని సమచ్ఛిన్నంగా అందించుటకై రూపొందించబడినది.

పూర్ణమండల ఆకారములో, లోపల వంకర మంటలు ప్రసరించే రంధ్రాలు కలిగి ఉండాలి.

పుటశక్తి తరచుగా సమంగా చేరే విధంగా “పూర్ణగర్భ బిందువ” మాదిరి ఉండాలి.

 

2. నిగ్రహ యంత్రము (Condenser / Energy Control Chamber)

అధిక రసప్రేరణను అదుపు చేయుటకు ఉపయోగపడుతుంది.

శక్తివాహక నాడుల రేఖలు దీనిలోకి ప్రవేశించునవి.

లోపల ‘తామ్రరేఖా బంధము’ ఉండాలి. ఇది రసపు నాడీతత్వాన్ని ఆవిష్కరిస్తుంది.

 

3. బంధన యంత్రము (Fusing Apparatus)

ఇది రసద్రవ్యమును ఒక భౌతిక రూపములో బంధించుటకు సహకరించే శిల్పం.

సాధారణంగా ఇది శిలాజిత్తు రాయితో తయారుచేయబడిన బిందు గర్భ ఆకారంలో ఉంటుంది.

ఇందులో దృఢ మర్దన క్రియను నిర్వహించుటకు శక్తిక్షేత్ర సంయోజకములు ఏర్పాటు చేయాలి.

 

4. ఆవిర్ యంత్రము (Evaporation Unit)

వాసనలుగా పైకి ఎగిసే మలిన గుణాలను పారద్రవ్యమునుండి తీసివేయుటకు.

యంత్రపు పైభాగం పద్మాకారంగా ఉండాలి.

వాయువుల వికీర్ణతను నియంత్రించే సూక్ష్మ నాళికలు ఉండాలి.

రసప్రయోగ పీఠము – శాస్త్రియ నిర్మాణము

ప్రయోగ పీఠం అనగా, రసద్రవ్యముల మర్దన, శుద్ధి, బంధన, పుట, తాపన మొదలైన అన్ని క్రియాకలాపములు జరిగే కేంద్ర తాంత్రిక ప్రదేశము. ఇది ఒక సాధారణ ల్యాబ్ కాదే; ఇది రసతాంత్రికుని “ధ్యానమయ అగ్నికుండం” వంటి స్థలముగా పరిగణించాలి.

ప్రాథమిక నిర్మాణ తత్వములు:

1. దిశా నియమము

పూర్వముఖంగా ప్రధాన తంత్రశక్తి.

దక్షిణ దిశలో శుద్ధిక్రియలు, వాయవ్యంలో మర్దన కర్మ.

 

2. పీఠ భూమి

గోమయ మిశ్రిత మట్టితో స్నానింపజేయాలి.

ముల్తానీ మట్టి మరియు శిలాజిత్తు పొడి కలిపి చివరి పొర వేయాలి.

దీని ద్వారా రస శక్తి నిల్వ ఉంటుందని ప్రాచీన సిద్ధాంతం.

 

3. పీఠ మధ్య ‘యంత్రబిందు’

శక్తికేంద్ర ఆకారముగా ‘శ్రీయంత్ర’, ‘త్రికోణతంత్ర’ ముద్రణ అవసరం.

నిత్యం దీపారాధనతో అభిమంత్రించాలి.

 

4. తంత్రగ్రంథ స్థానం

పీఠానికి ఉత్తర పశ్చిమ భాగంలో ప్రత్యేకంగా తాంత్రిక గ్రంథాల కొరకు రేఖా పీఠము ఏర్పాటు చేయాలి.

 

పీఠ మంత్రబంధన క్రమము

ప్రతి ప్రయోగం ప్రారంభానికి ముందు, పీఠపురష్ఠానం జరగాలి. ముఖ్య మంత్రం:

ఓం కౌలతత్వ రసేశ్వరాయ నమః।
రసయంత్ర పీఠగర్భ తేజసే నమః॥
శివవదన బంధసిద్ధి లాభాయ నమః॥

రహస్యచక్రాలు – యంత్రసంకేత విద్య

యంత్రాలలో సంకేత రేఖలు, చక్రారూప గర్భరేఖలు, నాభి బిందువులు ఉంటాయి. ఇవి అంతర్యామిగా రసము మీద ప్రభావం చూపుతాయి. కొన్నిరకాల యంత్రచక్రాలు:

భైరవచక్రము – ఉగ్రతతో రసాన్ని మలినశూన్యంగా చేస్తుంది.

త్రిపురచక్రము – త్రిభావ సమీకరణం ద్వారా బంధాన్ని శాశ్వతంగా చేస్తుంది.

శబ్దబిందు యంత్రచక్రము – మంత్రశక్తిని రసద్రవ్యాల్లో కేంద్రీకరించే యంత్రం.

ముగింపు

ఈ అధ్యాయములో రసయంత్రాల రూపాలు, నిర్మాణ తత్త్వాలు, రసపీఠ నియమాలు, పీఠమంత్రబంధ నిగూఢత వివరించబడినవి.

దీనిద్వారా ఒక రససాధకుడు తన ప్రయోగాన్ని మానసిక, శారీరక, తాంత్రిక స్థాయిలో సమగ్రంగా స్థాపించగలడు.