గ్రంథం: రసవాద సారస్వతం
రచయిత: చంద్రశేఖర దత్త
అధ్యాయం 30
శీర్షిక: పాదరస పిండవిధాన సూత్రతత్వం – కంచుక పూతీ యోగమార్గము

తంత్రోక్తి సూక్తి:

“పాదరసః పిండతత్వేన భవతి జీవస్వరూపతః।
బాహ్య కంచుక పూత్యర్థం యోగో మర్మగతః స్మృతః॥”

పాదరస పరమార్థతత్వము:

పాదరసము (Mercury) రసవాదానికి జీవసూత్రంగా పరిగణింపబడుతుంది. ఇది నిశ్చలమైన శక్తిని చలనంగా మార్చే మహాశక్తిస్వరూపం. దీని యోగం ద్వారానే సిద్ధరస ఆయుర్వేదానికి ప్రాణము.

పాదరస లక్షణములు:

లక్షణము వివరణ

వర్ణము నిగార్సైన వెండి వర్ణము
చలనము భూమిపరిమాణానుసారంగా శీఘ్రగతి
తేజస్సు స్వీయ తేజః ప్రకంపనములద్వారా గుర్తింపు
బంధశక్తి ఇతర ధాతువులతో బంధితమవగల గుణము

పాదరస పిండతత్వ విద్యా:

పాదరసాన్ని పిండరూపంలో మార్చటం అనేది అత్యంత రహస్యమైన యోగతత్వ ప్రక్రియ. దీనిని “రసబంధం” అని కూడా అంటారు. ఈ పిండం శిలాస్వరూపాన్ని సంతరించుకొని, ఇతర ధాతువులతో కంచుకంగా మారుతుంది.

పిండ సిద్ధి ప్రక్రియ:

1. పాదరస శుద్ధి – 8 పుటముల ప్రయోగంతో

2. గంధక బంధనము – మృదు మర్దనతో

3. జీవకలకల పూతి – తులసి, నిమ్మరస మిశ్రమంతో

4. తాంత్రిక మంత్రబంధము –
మంత్రం:
“ఓం రససిద్ధాయ నమః। పిండీభవతు రసః శుభం భవతు మే॥”
జపసంఖ్య: 1008

కంచుక పూతి యోగతత్వము:

కంచుకము అనగా బాహ్య రక్షణాపరత. రసపిండానికి కంచుక పూతి చేయుట వలన అది రసప్రయోగములకు సిద్ధంగా నిలబడుతుంది. ఇది వ్యర్ధ ధాతువుల నుండి రసాన్ని కాపాడే శక్తి పొంది నిలిపివేస్తుంది.

కంచుక మిశ్రమాలు:

కంచుక పదార్థము లక్షణము

అభ్రకము తేజోమయ బాహ్య కవచంగా పనిచేస్తుంది
తామ్ర బాస్మ మలినాల శోషణానికి ఉపకరిస్తుంది
వంగ బంధ స్థిరత్వం, శీఘ్ర వికాస శక్తిని కలుగజేస్తుంది

పిండ సృష్టి కాలవ్యవధి:

మర్దన కాలం: 21 రోజులు (సూర్యోదయ ముహూర్తంలో)

పుటాల సంఖ్య: కనీసం 5 (అగ్నితప్త భూమిపుటములు)

కంచుక పూతి ప్రయోగము:

1. సిద్ధమైన రసపిండాన్ని అభ్రక బాస్మతో ఉద్గరించి,

2. మృదు మర్దన చేసి నిమ్మరసంతో కలిపి రాత్రి పుటము

3. మంత్రబంధనంతో బంధించిన పుటి:

మంత్రం:
“ఓం కంచుకాయ నమః। రసపిండం స్థిరత్వమవతు మే॥”

గోప్యతమ నామములు – రహస్య పిండ తత్వములు:

నామము గుణము

మృతపాదరసము తేజో బంధానికి అతి ఉత్తమమైన రూపము
జీవపిండరసము నాదబిందుత్వ యోగశక్తితో రసము వికసించేది
ఖగరసపిండము ప్రాణయుక్త పుటబంధముతో జీవసిద్ధి సాధ్యమైనది

తాత్విక సూత్రం:

“పాదరసో బంధకో మూర్తిః, పిండీకృత్య జలాదివత్।
తేన కంచుకవలయే యోగీ పరమ సిద్ధిమాప్నుయాత్॥”