గ్రంథం: రసవాద సారస్వతం
రచయిత: చంద్రశేఖర దత్త
అధ్యాయం 23:
నాగధాతు రహస్యము – రసబంధ దృఢతా సాధనము

తంత్రోక్తి:

“నాగమిత్యుచ్యతే తద్గుణైః పీలువాతుల్యవర్ణధృతమ్।
బంధనేఽతి దృఢం నిత్యం రసయోగే న పతతి॥”

నాగధాతువు అంటే ఏమిటి?

నాగము అనగా “షట్కోణ ఆకారదారిత్వం కలిగి, పీలువా వర్ణంలో కనబడే శుభ్రమైన లోహం”.
ఇది రసబంధాన్ని అత్యంత దృఢతతో పట్టే శక్తివంతమైన ధాతువు.

నాగధాతు తత్త్వగత లక్షణాలు:

దృఢతత్వం: ద్రవ రూప రసాన్ని శిలారూపంగా మలచగల సామర్థ్యం

ప్రతిరేణుత్వం: గంధక, వంగ వంటి ధాతువులతో రసబంధంలో భిన్నమైన బంధన క్రియాత్మకత

వర్ణం: వజ్రకాంతి కలిగిన తామ్రనిలయ పదార్థంగా కనిపిస్తుంది

విస్మృత శక్తి: సాధారణ శిలల పైన వేశించగా, పారదాన్ని ఆకర్షించే స్వభావం కలిగి ఉంటుంది

నాగధాతు గ్రహణ, శుద్ధి, మర్దన విధానము:

1. గ్రహణ విధానం:

నాగం లభించే ప్రాంతాలు: అరుణాచల పర్వతాల అడవులు, సత్యమంగళం లోహ ఖనులు

తెల్లటి రంగుతో నిండి ఉండే, చిటికెన వంకరగా ఉన్న తామ్రపత్రాన్ని పోలిన రూపం

గర్భద్రవ్యాన్ని ఉండు వలె శుద్ధీభవించిన పల్లపాటి మట్టిలో త్రవ్వాలి

2. శుద్ధి విధానం:

అర్కక్షార పాకం: నాగం – అర్క క్షార జలంతో 3 పుటములు

గోమూత్ర వాషము: ముద్దరూపంలో తయారుచేసి గోమూత్రంతో 7 రోజులపాటు నిలపాలి

తత్రిక లేఖనము: నాగ ధాతువును బూరల వలె చిన్న ముద్దలుగా చేసి, మంత్రజపంతో మర్దించాలి

3. మర్దన విధానం:

శిలాద్రి కల్వము: నాగధాతువు రోదసి రాతితో తయారైన కల్వముపై మర్దించాలి

మంత్రము: ॐ नागनिधाय नमः।

మర్దనసమయము: ప్రతి సత్రంలో 3 గంటలపాటు

నాగధాతు యొక్క రసబంధదృఢతా ప్రయోజనాలు:

గుణము ప్రయోజనం

దృఢబంధం పారదాన్ని మరణింపజేసే స్థితిలో స్థిరీకరించగలదు
రససిద్ధి సిద్ధరసమును నిల్వ చేయగలదు
ఉపశమనం తివ్ర తాపానికి సమ శాంతి కలిగించగలదు
మృదుత్వం ఇతర ధాతువులతో కలసి సమగ్ర బంధనం కల్పించగలదు

నాగధాతుతో మేళకత్వం సాధించవలసిన ద్రవ్యాలు:

గంధకము – నాగబంధానికి పిండాకార స్థితిని కల్పించేందుకు

వంగము – మృదుత్వ సాధనార్థం

తామ్రము – విద్యుత్ సరఫరా మరియు ఆర్ద్రత నియంత్రణకు

తృతికమూలపాకము – అంతర్ద్రవ్య సంయోగానికి

రసబంధ సాధనంలో నాగధాతు విభిన్న పుటములు:

పుటము క్రమము ఫలితం

అర్ధనాగ పుటము మొదటి దశ పారదంలో మృదుత్వం
పూర్ణనాగ పుటము రెండవ దశ రసబంధ స్థిరత్వం
నాగవజ్ర పుటము తృతీయ దశ సిద్ధరస ఆవేశం

గోప్య నియమాలు:

నాగధాతు మర్దన సమయంలో ఘంటాధ్వని నిశ్శబ్దంగా వినిపించాలి

వృషభ నక్షత్రంలో తీసిన నాగం అత్యంత శక్తివంతమైంది

నాగధాతువు శివ లింగ రూప ప్రతికృతిగా భావించబడుతుంది – అందుకే “శివబంధ ధాతువు” అని అంటారు

మంత్రమాలా:

“ఓం నాగనాధాయ నమః।
ఓం దృఢబంధకాయ నమః।
ఓం రసవజ్రాయ నమః॥”

(ఈ మంత్రాలను 216 సార్లు మర్దన సమయంలో జపించాలి)

ముగింపు సూక్తి:

“నాగధాతుం యదాశ్రిత్య సిద్ధః స్యాద్రససాధకః।
బంధనాదృష్టితో యోగీ స్వతంత్రో భవతి ధ్రువమ్॥”