గ్రంథం: రసవాద సారస్వతం
రచయిత: చంద్రశేఖర దత్త
అధ్యాయం 31
శీర్షిక: నాగవంగబంధ తత్త్వము – వజ్రకల్ప నిబంధన రహస్యం

తంత్రోక్తి సూక్తి:

“నాగవంగమిదం రసబంధస్య స్థూలసూక్ష్మవిజ్ఞానం।
వజ్రకల్పయోగేన సిద్ధో భవతి తత్క్షణేణ॥”

బంధన తత్త్వార్ధము:

నాగవంగము అనగా “నాగ ధాతువు” మరియు “వంగము (తిత్తి)” యొక్క సమ్మిళిత బంధము. ఇది పాదరసబంధం లో అతి ముఖ్యమైన దశ. ఇది శరీరాంతరధాతువుల బలపరిచే, నాశించి పోతున్న ప్రాణ తేజస్సును నిలుపు చేసే నిబంధన.

నాగవంగ సమన్వయము:

పదార్థము స్వభావము బంధగుణము

నాగ (Lead) మృదుత్వ, భుజకృత్త్వం స్థూలబంధ శక్తిని కలిగి ఉంటుంది
వంగ (Tin) తిత్తిత్వ, శీతలత్వం సూక్ష్మప్రవేశ శక్తి కలిగి ఉంటుంది

ఈ రెండింటి మిశ్రమము పాదరస పిండంలో “వజ్రబంధ” ఏర్పరచే ముడిపడి ఉంటుంది.

వజ్రకల్ప నిబంధన ప్రక్రియ:

వజ్రకల్పము అనగా పాదరసము అంతర్గతంగా ధృఢముగా మారిన స్థితి. ఈ స్థితికి రావటానికి నాగవంగబంధము ఒక అవిభాజ్యమైన దశ. దీని కోసం కావలసిన మూలికలు, ధాతువులు, మర్దనలూ, పుటములూ మానసిక స్థిరత్వంతో ఉండాలి.

ముఖ్య నిబంధనలు:

1. నాగ వంగ శుద్ధి:

గోమూత్ర, లింబురస, పంచపల మర్దన యుక్తి

మృదుపుటం: 3 పుటములు

 

2. పాదరస కలయిక:

నాగ 1 భాగము, వంగ 2 భాగములు, పాదరసము 5 భాగములు

సమంగా మర్దనము చేయాలి – కనీసం 7 రోజులపాటు

 

3. వజ్రకల్ప మంత్రం:

“ఓం వజ్రబంధాయ నమః॥ నాగవంగసిద్ధిమవతు॥”

108 జపాలు, మర్దన సమయంలో

గోప్య మిశ్రమాల నామములు:

నామము ఉపయోగము

వజ్రనాగబంధము పిండాన్ని ధృఢీకరించేందుకు
కృష్ణవంగకల్కము సూక్ష్మశుద్ధి, అగ్నిస్వీకరణ
త్రిపురబంధ రసము శరీరగత ప్రాణశక్తిని నిలుపు చేసేందుకు

పుటతత్త్వము:

కనిష్టం 5 పుటములు – నిగూఢ వజ్రకల్ప స్థితి కోసం

విషేష పుటం:

మృదుత్వ పుటము – వంగ నిగ్రహార్థం

శక్తిపుటము – నాగ బంధనార్థం

అగ్నిపుటము – తేజోమయ రస సిద్ధార్థం

వజ్రబంధ లక్షణాలు:

1. పిండం నలిపితే విడవదు

2. నీటిలో వేయగా, దిగమునగదు

3. అగ్నిలో వేడి చేయగా, ఉప్పెనగా మారదు

4. తాడుతో కట్టగా పిండం బిగుసుకొని తిరుగుతుంది

తాత్విక సూత్రం:

“నాగవంగబంధతత్వం రసస్య స్థిరతా కారణం।
వజ్రత్వమస్మిన్ స్మృతమితి సిద్ధో భవతి యోగవాన్॥”